ကျွန်ုပ်တို့ သိထားအပ်တဲ့ Covid-19 ပြဿနာ

သိထားအပ်တဲ့ Covid-19 ရောဂါလက္ခဏာများ

စိတ်ထိခိုက်စရာ၊ သေစေနိုင်သော၊ 'နည်းလမ်းများစွာတွင်မကြုံစဖူး' ပြခဲ့သောရောဂါနှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်ရှုပ်ထွေးစရာအကောင်းဆုံးအချက်များ

Coronavirus သည် ထင်မှတ်မထားသောနေရာမှ လူ့ခန္ဓာကိုယ်၏ အစိတ်ပိုင်းများအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး  တိုက်ခိုက်ချိန်းခြောက်နိုင်ခြင်းကြောင့် စိတ်ရှုပ်ထွေးစေသည့် ရောဂါများမှ ဆိုးဝါးသောရောဂါများကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ၎င်းရောဂါသည် ဆရာဝန်များကပင်ကြာရှည်စွာကြီးထွားရန် မျှော်လင့်ထားသည့်ရောဂါတစ်ခုဖြစ်သည်။

အိုဟိုင်းယိုးပြည်နယ်၏ Case Western Reserve တက္ကသိုလ်မှရောဂါဗေဒနှင့် နိုင်ငံတကာကျန်းမာရေးဆေးပညာ  ပါမောက္ခရောဘတ်ဆာလာတာက“ ဒါဟာနည်းလမ်းများစွာမှာမကြုံစဖူးဖြစ်ခဲ့တယ်။"ကျနော်တို့မြင်နေရတဲ့ရှုပ်ထွေးမှုများ၏စည်းကမ်းချက်များ ကမယုံနိုင်စရာပါပဲ။ "

Covid-19 သည်ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာပြီး ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့်နှစ်များ အတွင်းတွေ့ရှိရသည့် အန္တရာယ်အရှိဆုံးနှင့်မဖြေရှင်းနိုင်သော ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါအသစ်များအနက်မှတစ်ခုဖြစ်သည်။ Yale New Haven ဆေးရုံမှ နှလုံးအထူးကုဆရာဝန် Harlan Krumholz က“ ၎င်းသည် ကိုယ်ခန္ဓာအတွင်းရှိမည်သည့်အရာကိုမဆိုအလွန်ဆိုးရွားသောအကျိုးဆက်များဖြင့်တိုက်ခိုက်နိုင်သည်” ဟုဆိုသည်။ "ဒီရောဂါက ရင်သပ်ရှုမောဖွယ်ကောင်းလောက် အောင်ဆိုးယုတ်ပါတယ်။ "

ဆိုးရွားလှသည့်ရောဂါများတွင် အဆင့်နှစ်ဆင့်ပါလေ့ရှိကြောင်း Yale တက္ကသိုလ်ဆေးကျောင်းရှိ ကူးစက်ရောဂါများကို အာရုံစိုက်သည့်ပြည်တွင်းဆေးပညာ တွဲဖက်ပါမောက္ခ Mahalia Desruisseaux ကရှင်းပြပါသည်။ တုပ်ကွေးရောဂါ သို့မဟုတ် အခြားဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုများကဲ့သို့ Covid-19 သည် ပုံမှန်အားဖြင့်ရက်အနည်းငယ်အကြာတွင် ရပ်တန့်သွားသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကျွန်တော်တို့ ခန္ဓာကိုယ်မှာရှိသော ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်သည် တုန့်ပြန်မှုတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်စေပြီးဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကို ပျက်စီးစေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ သို့သော် အချို့သောသူများသည် ၊ အထူးသဖြင့် ၆၅ နှစ် အထက်ရှိသူများနှင့် နောက်ခံကျန်းမာရေး အခြေအနေမကောင်းသူများ ပိုမိုဆိုးဝါးစွာခံစားရပြီး ၊ ကျန်းမာသောလူကြီးများနှင့် ကလေးငယ်များအတွက်ပင်လျှင် ဒုတိယအဆင့်အနေနှင့် ကူးစက်မှုများ ထမ်မံဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါသည်။

အဓိကကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများနှင့်ခန္ဓာကိုယ်စနစ်တစ်ခုလုံးရှိဆဲလ်များသည်ရောင်ရမ်းခြင်းနှင့်ပျက်စီးခြင်းကိုဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပြီးသေစေနိုင်သောသွေးခဲခြင်းအန္တရာယ်များလည်းမြင့်တက်လာနိုင်သည်။

"ဒါဟာကျွန်တော်တို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင်ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ် haywire သွားရဲ့" Salata Elemental ကိုဖော်ပြပါသည်။အောက်တွင် Covid-19 ၏ထင်ရှားသောရောဂါလက္ခဏာအများစုကို ဖော်ပြပြီးနောက်တွင် ရောဂါ၏ strangest ရှုထောင့်အချို့ကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းသော ရှင်းလင်းချက်များဖြင့်ဖော်ပြပါမည်။

Infographic by Elemental; Image source: LEONELLO CALVETTI/SCIENCE PHOTO LIBRARY/Getty Images

Covid 19 ရောဂါရဲ့ ထူးခြားလက္ခဏာများ

Coronavirus ရောဂါ ကူးစက်မှုသည် အဓိကအားဖြင့် လည်ချောင်းဆိုးခြင်းဖြင့် စတင်ပါသည်။ လူအများအပြားအတွက် ၎င်းသည်၎င်းထက် ကျော်လွန်၍ မရနိုင်ပါ။ သို့သော်အချို့ဖြစ်ရပ်များတွင်  ဗိုင်းရပ်စ်သည်အဆုတ်ထဲသို့နက်ရှိုင်းစွာ ၀င်ရောက်ခြင်း သို့မဟုတ် လွှမ်းခြုံထားသော ဗိုင်းရပ်စ်များသည်လည်ချောင်းမှ အစာအိမ်ထဲသို့ လျှောကျသွားနိုင်ပါသည်။  ထိုမှတစ်ဆင့်အစာခြေစနစ်တစ်ခုလုံး နှင့် သွေးကြောထဲသို့ပျံ့နှံ့နိုင်သည်။(မှက်ချက် - တစ်ချိုသောသူများသည် ရောဂါလက္ခဏာမပြပဲတည်ရှိနိုင်ပါသည်)

ဦးနှောက်ရောင်ရမ်းခြင်းနှင့်ရှုပ်ထွေးမှုများ

အဖျားတက်ခြင်းနှင့်ခေါင်းကိုက်ခြင်းတို့သည်ရောဂါများစွာ၏လက္ခဏာများဖြစ်နိုင်ပြီး၎င်းတို့သည် Covid-19 ၏လက္ခဏာများလည်းဖြစ်သည်။ ၎င်းရောဂါလက္ခဏာတစ်စုံဖြစ်ပေါ် ခံစားရပါက အနီးကပ်ဆုံး ကျမ်းမာရေးဌာနသို့သွား၍ ပြသသင့်ပါသည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင်ခေါင်းကိုက်ခြင်းနှင့်အဖျားတက်ခြင်း၊ဖြစ်ရပ်လေ့လာမှုတစ်ခုအရ Covid-19 လူနာ၏ ဦး နှောက်အပေါ်ရောင်ရမ်းခြင်းကအခြားဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုများမှစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအခြေအနေနှင့်သိမ်းယူမှုကိုဖြစ်ပေါ်စေကြောင်းဖော်ပြသည်။ Covid-19 လူနာ ၂၁၄ ယောက်ကိုလေ့လာမှုတစ်ခုအရ ၃၆.၄% တွင်မူးဝေခြင်း၊ ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊လက္ခဏာများပြသကြပါသည်။

Coronavirus သည် ဦးနှောက်ကိုအမှန်တကယ်ရောဂါကူးစက်စေခြင်း သို့မဟုတ် ဦးနှောက်နှင့် ဆက်စပ်သောရောဂါလက္ခဏာများဖြစ်ပွားခြင်း ရှိမရှိမသိရှိရသေးပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော်ရောဂါ၏ အဆုတ်အပေါ်အကျိုးသက်ရောက်မှုသည် အောက်စီဂျင် အလုံအလောက် မရရှိသဖြင့် ဦး နှောက်ကိုလည်းပျက်စီးစေသည်။ Baylor College of Medicine Medical Center မှအာရုံကြောနှင့်အာရုံကြောခွဲစိတ်မှုဆိုင်ရာလေ့ကျင့်ခန်းသမားနှင့်တွဲဖက်ပါမောက္ခ။

 

Cytokine storm

Covid-19 ရောဂါပိုးကူးစက်ခံထားရသူများသည် အသက်ရှူကျပ်ခြင်းလက္ခဏာကိုဖြစ်ပေါ်လာပြီး Coronavirus သည်အဆုတ်ကိုကူးစက်စေပြီး ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်များကို  စတင်တိုက်ခိုက်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် လူနာအများစုသည်ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာပါသည်။ သို့သော် အသွားအလာတစ်ခုခုကြောင့် ရောဂါကူးစက်မှုဆက်ရှိနေသေးပါက ခုခံအားစနစ်သည် အလွန်အမင်းအပူလွန်ကဲသွားပြီး ဆဲလ်သေခြင်းကိုအထောက်အကူပြုသော၊ cytokines ဟုခေါ်သော ရောင်ရမ်းသည့် ပရိုတိန်းများထွက်လာပြီး ဆဲလ်သေခြင်းကိုဖြစ်ပေါ်စေကာ ဆိုးရွားသောအသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ရောဂါဝေဒနာကို ထပ်ဆင့်ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။လူ့ကိုယ်ခန္ဓာအတွင်းမှာရှိတဲ့ cytokines များ ပျက်စီးလာသောအခါ အဆုတ်တစ်သျှူးများသည် အစဉ်အလာဆိုးရွားလာပြီး အဆုတ်များသည်အရည်နှင့်ပြည့်ကာ လူနာများသေလေ့ရှိသည်။ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးဂျာနယ်   Frontiers ဂျာနယ်တွင်မေလ 13 လေ့လာမှုအရ cytokines ၏ ရေလွှမ်းမိုးမှုသည်သွေးဖြူဥများ၊ ကိုယ်ခန္ဓာ၏အဓိက အကာအကွယ်ပေးသည်အရာထဲမှ အလွန်အကျွံအားဖြည့်ခြင်းကိုဖြစ်စေသည်။ ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်မှ ဤအလွန်အကျွံသုံးစွဲမှုသည် တစ်ရှူးများ၌ အလွန်ပြင်းထန်သော ရောင်ရမ်းခြင်းကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။  သွေးယိုစီးမှု၊ သွေးပေါင်ချိန်နိမ့်ခြင်း နှင့်သွေးထဲတွင် အောက်စီဂျင်နည်းခြင်းတို့ကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်၏ အခြားအစိတ်အပိုင်းများကိုပါထိခိုက်နိုင်သည်။

အသံတိတ် hypoxia နှင့် Covid အဆုတ်ရောင်ရောဂါ

Covid-19 ရောဂါရှိအချို့လူနာများသည် သူတို့၏သွေးထဲတွင်အောက်စီဂျင်ပမာဏနည်းပါးစွာ တည်ရှိနေယင်တောင် ဖွံ့ဖြိုးနေနိုင်သော်လည်း အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ  အလွန်အမင်းနေမကောင်းဖြစ်နေသည်။ သူတို့သည် ပျော့ပျောင်းသောတုပ်ကွေးကဲ့သို့သော လက္ခဏာများနှင့် အနည်းငယ်အသက်ရှုကြပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ၎င်းအခြေအနေကိုအသံတိတ်သော hypoxia ဟုခေါ်ပြီးမြင့်မားသောအမြင့်တွင် ပါးလွှာသောလေကိုရှူရှိုက်မိသောအခါလူတစ် ဦး ခံစားရသည့် အောက်စီဂျင်နည်းသော အခြေအနေနှင့်ဆင်တူသည်။ Covid – 19 အဆုတ်ရောင်ရောဂါကြောင့် အောက်စီဂျင်ရရှိမှုနည်းပါးခြင်း၊ ကုသမှုမရှိခြင်းသည်ပြင်းထန်သော ပြဿနာများနှင့်အခြားကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများကိုပျက်စီးစေနိုင်သည်။

Blood Clots သွေးခဲ

မကြာသေးမီကမှ သိပ္ပံပညာရှင်များနှင့် ဆရာဝန်များက Covid-19 ရောဂါသည် လူကိုကူးစက်ပြီးသည့်နောက်ပိုင်း သွေးကြောများကိုပျက်စီးစေသည် ဟုသဘောပေါက်ခဲ့ကြသည်။ လေ့လာမှုတစ်ခုအရ Covid အဆုတ်ရောင်ကိုအထူးကြပ်မတ်ကုသသူ ၃၁% တွင် သွေးခဲများရှိသည်။ သွေးခဲခြင်းကိုရပ်တန့်ရန်အတွက် ကြိုးစားကြသည့်အခါ ခန္ဓာကိုယ်ကဖန်တီးပေးသော သွေးခဲများသည်ကွဲသွားနိုင်သည်။ ထိုအခါ အဆုတ် သို့မဟုတ် ဦး နှောက်သို့သွားသော သွေးစီးဆင်းမှုကိုဖြတ်နိုင်သည်။ သွေးခဲရှိခြင်းကို D-dimer ဟုခေါ်သော သွေးခဲနေသော ပရိုတင်းအပိုင်းအစများဖြင့် ညွှန်ပြနိုင်သည်။ Covid-19 လူနာအများအပြားတွင် ဆရာဝန်များသည်ပုံမှန်မဟုတ်သော D-dimer ပမာဏကိုမြင်တွေ့နေရသည်။ ကာတာအနောက်တိုင်းသမားတော်ဆာလာတာက“ အရင်ကဒီလိုမျိုး အဆင့်မြင့်တာမျိုး တစ်ခါမှမတွေ့ဖူးဘူး။  မကြာသေးမီက အမျိုးသမီးတစ်ဦး တွင်အဆင့်အတန်းများရှိခဲ့သည်။ သူနှင့်သူ၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များသည်နှလုံး၊ အဆုတ်၊ ကျောက်ကပ်နှင့်အခြားကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများကို ပျက်စီးစေနိုင်သည့်ခဲယဉ်းသည့်သေးငယ်သည့်ခဲဓာတ်များသောအဓိကသွေးခဲများကိုတွေ့ရှိကြသည်။

ကလေးများအတွက်ရောင်ရမ်း syndrome ရောဂါ

Aprilပြီလနှောင်းပိုင်းနှင့်မေလအစောပိုင်းတွင်နိုင်ငံအမျိုးမျိုးရှိကလေးများတွင် ထူးဆန်းသော အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေသည့်ထိတ်လန့်ဖွယ်လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး နယူးယောက်တွင် အနည်းဆုံးလူသုံး ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။ အချို့ဖြစ်ရပ်များကို Covid-19 diagnoses နှင့် အခိုင်အမာဆက်နွယ်ခဲ့ကြပြီး အခြားသူများက မရှိပါ။ multisystem ရောင်ရမ်းသည့် ရောဂါလက္ခဏာများသည် ကလေးငယ်များအတွက်နှလုံးရောဂါဖြစ်စေသည့် Kawasaki ရောဂါဟု ခေါ်သောရောဂါလက္ခဏာနှင့်ဆင်တူသည်။Covid-19 ရောဂါနှင့် Kawasaki ရောဂါ နှစ်ခု စလုံးသည်အဖျားတက်ခြင်း၊ အဖုအပိန့်များထွက်သော လက္ခဏာများဆင်တူသည်။ Covid-19 နှင့် Kawasaki ရောဂါတို့သည် တစ်ချိန်တည်းတွင်ဖြစ်ပွားခြင်းရှိ၊ မရှိကိုမူ အတိအကျမသိရသေးပါ၊ သို့သော်ထိုရောဂါအသစ်များမှာ Covid-19 ရောဂါကို ခုခံအားစနစ်ကိုတိုက်ခိုက်သော Kawasaki ရောဂါကဲ့သို့သာဖြစ်မည်ဟု Salata ကယူဆသည်။

ကျွန်တော်တို့တွေ Covid-19 အဆုတ်ရောင်ရောဂါနဲ့ပတ်သတ်၍ မပေါ့ဆသင့်ပါဘူး။ဘယ်နေရာ ၊ ဘယ်အချိန် ကူးစက်နိုင်မည်မသိတဲ့အတွက် အတတ်နိုင်ဆုံး အပြင်မထွက်ကြပါနဲ့။မဖြစ်မနေ ထွက်ခဲ့ရသည်ရှိသော် ကျမ်းမားရေးဌာနများမှ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ စည်းကမ်းများကို အထူးလိုက်နာကြပါ။မိမိကစလို့ အခြားသူများမကူးစက်ရအောင် ကာကွယ်ပါ။အစစအရာရာ အဆင်ပြေပြီး ကျမ်းမာချမ်းသာကြပါစေ။        ဘာသာပြန်ဆိုသူ - ကိုလင်း(အလင်းသစ်)